IRN (ઈનવોઈસ રેફરન્સ નંબર) એ ઈ-ઈનવોઈસિંગ આદેશ હેઠળ સરકાર દ્વારા આપવામાં આવેલ નોંધણી નંબર છે જે વ્યવસાયો દ્વારા જનરેટ કરવામાં આવતા કોઈપણ ઈન્વોઈસની અધિકૃતતા સાબિત કરે છે. ઑક્ટોબર 2020માં ભારતમાં રજૂ કરવામાં આવેલ ઇ-ઇન્વૉઇસિંગ આદેશ વ્યવસાયોને તેમના ઇન્વૉઇસેસ સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત સિસ્ટમ એટલે કે ઇન્વૉઇસ રજિસ્ટ્રેશન પોર્ટલ (IRP) સાથે રજિસ્ટર કરાવવાનું ફરજિયાત કરે છે. સરળ શબ્દોમાં સમજાવવા માટે, જ્યારે ઇન્વોઇસ IRPને મોકલવામાં આવે છે, ત્યારે તે ઇ-ઇનવોઇસિંગ હેઠળ હેશ અલ્ગોરિધમનો ઉપયોગ કરીને તે ચોક્કસ ઇન્વૉઇસ માટે અનન્ય નંબર મેળવે છે.

સરકારે IRN જનરેટ કરવા માટે વ્યવસાયોને ત્રણ જુદા જુદા વિકલ્પો પૂરા પાડ્યા છે: 1. એક્સેલ યુટિલિટી ટૂલનો ઉપયોગ કરીને IRN જનરેટ કરો. 2. ઇ-ઇન્વોઇસ પોર્ટલ 3 મારફતે API ઇન્ટિગ્રેશન દ્વારા IRN જનરેટ કરો. 3. IRIS GST જેવા GST સુવિધા પ્રદાતા (GSP) મારફતે IRN જનરેટ કરો

NIC એટલે નેશનલ ઈન્ફોર્મેટિક્સ સેન્ટર. તે ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજી મંત્રાલય (MeitY) હેઠળ કાર્યરત છે અને ભારત સરકારની ટેકનોલોજી ભાગીદાર છે.

IRP એટલે ઈનવોઈસ રજિસ્ટ્રેશન પોર્ટલ. તે એક પોર્ટલ છે જે રજિસ્ટ્રાર તરીકે કાર્ય કરે છે જ્યાં વ્યવસાયોએ નોંધણી માટે તેમના ઇન્વોઇસેસ મોકલવાની જરૂર હોય છે અને ઇન્વોઇસ રેફરન્સ નંબર (IRN) તરીકે ઓળખાતા દરેક ઇનવોઇસ માટે એક અનન્ય ઓળખ નંબર મેળવવાની જરૂર હોય છે. સૌથી પહેલી અને સરકારની સત્તાવાર IRP છે – NIC. હાલમાં ઉપયોગમાં લેવાતું ઇ-ઇન્વોઇસ પોર્ટલ https://einvoice1.gst.gov.in/ છે.

ખાનગી IRP એ ખાનગી કંપનીઓ છે જે કંપનીઓને IRN બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે. ઇ-ઇનવોઇસિંગ હેઠળ વધુ વ્યવસાયોને સમાવવા માટે, તાજેતરમાં સરકારે દેશભરમાંથી 4 ખાનગી IRP એટલે કે 4 GSPs (GST સુવિધા પ્રદાતાઓ) ને સત્તાવાર રીતે અધિકૃત કર્યા છે. IRIS એ એક અધિકૃત ખાનગી IRP છે જે NIC ની સાથે કંપનીઓને IRN બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે.

ના, IRN અને ડિજિટલી સહી કરેલ QR કોડ હોવો ઇ-ઇનવોઇસ ફરજિયાત છે, જેના વિના તે અમાન્ય ગણાશે.

દરેક ઇ-ઇન્વોઇસમાં IRN અને ડિજિટલી સાઇન કરેલો QR કોડ હોય છે. IRP દ્વારા જનરેટેડ QR કોડ ડિજિટલી એન્કોડ થયેલો હોય છે જે સ્કેન કરી શકાય તેવી ઇમેજમાં રૂપાંતરિત થાય છે અને IRIS પેરિડોટ, IRP પ્રકાશિત એપ્લિકેશન જેવી એપ્લિકેશન્સ દ્વારા તેની પ્રક્રિયા કરી શકાય છે. જે સાર્વજનિક રૂપે ઉપલબ્ધ ડિજિટલ હસ્તાક્ષર લાગુ કરવાની અને QR કોડને ડીકોડ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.

B2B ઇ-ઇન્વોઇસ QR કોડ એ માત્ર અન્ય QR કોડ જ નથી, પરંતુ સ્ટાન્ડર્ડ અને ડિજિટલી રીતે સહી કરેલો કોડ છે. આ ડિજિટલી સહી કરેલ QR કોડ ફક્ત IRP દ્વારા જ જનરેટ કરી શકાય છે અને તેથી તે દસ્તાવેજમાં અધિકૃતતા ઉમેરશે. QR કોડમાં ઇનવોઇસની પસંદગીની માહિતી, IRNઅને તેની જનરેશન ડેટ હોય છે.

IRN અને ડિજિટલી સહી કરેલો QR કોડ મેળવવા માટે તમારે તમારા તમામ B2B અને એક્સપોર્ટ ઇન્વોઇસેસ ઇન્વોઇસ રજિસ્ટ્રેશન પોર્ટલ (IRP)ને મોકલવાની જરૂર છે.

કંપનીઓના એગ્રીગેટ એન્યુઅલ ટર્નઓવર (AATO)ના આધારે ભારતમાં તબક્કાવાર રીતે ઇ-ઇન્વોઇસિંગ મેન્ડેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. અત્યારે રૂ. 10 કરોડ કે તેથી વધુની AATO ધરાવતી તમામ કંપનીઓ માટે ઇ-ઇન્વોઇસિંગ લાગુ પડે છે. અહીં તમારા માટે ઇ-ઇનવોઇસ લાગુ પડવાની તારીખો અને GST નોટિફિકેશન નંબર સાથે એક સંદર્ભ કોષ્ટક આપવામાં આવ્યું છે.

ના, તમે તમારા બિલિંગ સૉફ્ટવેરમાંથી માત્ર એક ઇન્વૉઇસ તૈયાર કરી શકો છો. ઈ-ઈનવોઈસ તૈયાર કરવા માટે, તમારે IRIS IRP જેવા અધિકૃત IRP પાસેથી IRN (ઈનવોઈસ રેફરન્સ નંબર) મેળવવાની જરૂર છે.